Tội gián điệp là một trong những tội xâm phạm an ninh quốc gia có tính chất và mức độ cực kỳ nguy hiểm cho xã hội. Hành vi phạm tội có thể gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại nghiêm trọng cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Vì vậy, ngay từ khi giành được độc lập năm 1945 Nhà nước ta đã ban hành các văn bản pháp luật hình sự quy định hoạt động gián điệp là tội phạm và xử lý với mức hình phạt rất nghiêm khắc. Bên cạnh đó, để góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả của chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước, phục vụ cho cuộc đấu tranh chống gián điệp nhằm bảo vệ thành quả của cách mạng, Nhà nước đã có những quy định thực hiện chính sách khoan hồng nhằm phân hóa tội phạm. Nội dung trên được thể hiện xuyên suốt từ thời kỳ sau cách mạng tháng Tám năm 1945 cho đến nay.

Nghiên cứu quy định của Bộ luật Hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) về tội gián điệp cho thấy, điều luật quy định về tội phạm này vẫn chứa đựng những hạn chế như quy định không rõ ràng, trùng lặp các dấu hiệu pháp lý cấu thành tội phạm hoặc còn sự giao thoa rất lớn giữa các dấu hiệu pháp lý cấu thành tội gián điệp với các cấu thành tội phạm các tội xâm phạm an ninh quốc gia khác. Với cách quy định như Bộ luật Hình sự hiện hành, trong nhiều trường hợp các dấu hiệu pháp lý của tội phạm không tạo ra một cách hiểu thống nhất và qua đó cũng dẫn đến tình trạng nhận thức không thống nhất về loại cấu thành tội phạm, xác định giai đoạn thực hiện tội phạm cũng như vấn đề miễn trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội. Bên cạnh đó, quy định của điều luật về tội gián điệp còn bộc lộ những hạn chế về phương diện kỹ thuật lập pháp khi thể hiện các dấu hiệu pháp lý cấu thành tội phạm. Những điều bất cập nêu trên gây không ít khó khăn cho công tác điều tra, truy tố và xét xử của các cơ quan tiến hành tố tụng, chưa thể hiện triệt để nguyên tắc phân hóa trách nhiệm hình sự, cá thể hóa hình phạt, công bằng và nhân đạo trong Luật hình sự Việt Nam.

Vì vậy, cuốn sách chuyên khảo“Tội gián điệp trong Luật hình sự Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” của Thượng tá, TS Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng Khoa Luật, Học viện Chính trị Công an nhân dân tập trung khái quát lịch sử lập pháp hình sự Việt Nam về tội gián điệp, tiếp cận pháp luật hình sự của một số nước trên thế giới về tội gián điệp; nghiên cứu làm rõ thực trạng pháp luật hình sự Việt Nam đối với tội gián điệp và kiến nghị phương hướng hoàn thiện quy định của Bộ luật Hình sự về tội gián điệp đối với các dấu hiệu định tội, định khung, hình phạt và trường hợp miễn trách nhiệm hình sự đối với tội gián điệp. Đặc biệt, với việc đưa ra mô hình lý luận với các kiến giải lập pháp về tội gián điệp là cơ sở lý luận cần thiết cho cơ quan lập pháp tham khảo trong quá trình hoàn thiện Bộ luật Hình sự hiện hành, bảo đảm sự nhận thức và áp dụng thống nhất pháp luật hình sự trong thực tiễn hoạt động điều tra, truy tố và xét xử các vụ án gián điệp. Nội dung cuốn sách được chia làm 03 chương:

Chương 1: Những vấn đề chung về tội gián điệp trong luật hình sự Việt Nam

Chương 2: Thực trạng quy định của Bộ luật Hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) về tội gián điệp

Chương 3: Hoàn thiện quy định của Bộ luật Hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) đối với tội gián điệp

Cuốn sách với dung lượng 191 trang, được Nhà xuất bản Công an nhân dân in và phát hành năm 2015.

Cán bộ giảng viên, học viên và đông đảo các bạn đọc có thể tham khảo cuốn sách “Tội gián điệp trong Luật hình sự Việt Nam - Những vấn đề lý luận và thực tiễn” tại Thư viện Học Viện Chính trị Công an nhân dân.

Trung tâm Lưu trữ và Thư viện - CLB Truyền thông