Ngày 09 tháng 11 năm 1946, bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa được ban hành và đánh dấu mốc son trong lịch sử lập pháp của Việt Nam. Hiến pháp 1946 đã thấm nhuần, thể hiện triệt để tinh thần, tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng Nhà nước pháp quyền của dân, do dân và vì dân. Những tư tưởng lập hiến, những giá trị dân chủ, quyền con người, quyền công dân, tư tưởng và mô hình tổ chức nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1946 đó luôn là sợi chỉ đỏ xuyên suốt tất cả các bản Hiến pháp (Hiến pháp năm 1959, Hiến pháp năm 1980, Hiến pháp năm 1992 và Hiến pháp năm 2013) và toàn bộ hệ thống pháp luật của nước ta.
Trên thế giới hiện có nhiều nước tổ chức Ngày Pháp luật hay Ngày Hiến pháp như một ngày hội để “thượng tôn pháp luật”, tôn vinh Hiến pháp – đạo luật gốc của mỗi quốc gia. Hiện nay có hơn 40 quốc gia lấy ngày ký, ban hành hoặc thông qua Hiến pháp để hằng năm tổ chức kỷ niệm “Ngày Hiến pháp” của đất nước mình. Trước khi Ngày Pháp luật được cụ thể hóa trong luật, các hoạt động của Ngày Pháp luật đã được Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật của Chính phủ triển khai từ ngày 04 tháng 10 năm 2010, thông qua Công văn số 3535/HĐPH của Hội đồng gửi Hội đồng Phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các Bộ, ngành, đoàn thể ở trung ương. Thực hiện Ngày Pháp luật cũng chính là cụ thể hóa việc thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09 tháng 12 năm 2003 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân.
Ngày 20/6/2012, tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật phổ biến, giáo dục pháp luật và lấy ngày 09/11 - Ngày ban hành Hiến pháp 1946 là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (sau đây gọi tắt là Ngày Pháp luật). Tại Điều 8 của Luật Phổ biến giáo dục pháp luật năm 2012 quy định: “Ngày 09/11 hằng năm là Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngày Pháp luật được tổ chức nhằm tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật cho mọi người trong xã hội”.
Thông qua Ngày Pháp luật giúp cho mọi tổ chức, cá nhân có ý thức tuân thủ pháp luật tốt hơn, là dịp để đánh giá lại những kết quả đã đạt được và những hạn chế trong hoạt động xây dựng, thực thi pháp luật; là cơ hội để tổ chức nhiều hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật cho cộng đồng thông qua những cách thức khác nhau. Những người thi hành pháp luật cũng sẽ nhận được những thông tin phản hồi, những quan điểm đánh giá về tất cả các quy định pháp luật cũng như cách thức thực hiện, hiệu quả của hệ thống pháp luật đối với đời sống xã hội; hoàn thiện hơn hệ thống pháp luật, cũng như cải thiện, nâng cao hoạt động của hệ thống tư pháp.
Ngày Pháp luật khơi dậy trong mọi cá nhân ý thức về trách nhiệm, bổn phận và quyền lợi của mình khi tham gia vào các sinh hoạt của đời sống chính trị và đời sống xã hội. Do vậy, Ngày Pháp luật có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong việc đề cao giá trị của pháp luật trong Nhà nước pháp quyền, hướng mọi tổ chức, cá nhân tích cực tham gia với hành vi, thái độ xử sự pháp luật đúng đắn, đề cao quyền cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ của cá nhân trong học tập, tìm hiểu pháp luật và tự giác chấp hành pháp luật.
Để việc tổ chức hưởng ứng Ngày Pháp luật năm 2021 trong Học viện có chất lượng, hiệu quả; nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân; tiếp tục lan tỏa tinh thần thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trong Nhân dân, Học viện Chính trị CAND đã ban hành Kế hoạch số 1821/KH-T03-P1 ngày 10/9/2021 của Học viện về việc tổ chức Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong Học viện năm 2021, trong đó Học viện tập trung triển khai Ngày Pháp luật trên một số mặt công tác, cụ thể như sau:
Một là, tiếp tục quán triệt, phổ biến, nâng cao nhận thức của cán bộ, giảng viên, học viên, công nhân viên Học viện và Nhân dân về vị trí, vai trò, ý nghĩa của Hiến pháp và pháp luật trong quản lý đất nước, phát triển xã hội, tôn vinh Hiến pháp, pháp luật, giáo dục ý thức thượng tôn pháp luật. Việc hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam cần bám sát và cụ thể hoá tinh thần Kết luận số 80-KL/TW của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW ngày 09/12/2003 cuả Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) về tăng cường sự lãng đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL), nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân; Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2012; Nghị quyết số 01-NQ/ĐUCA, ngày 02/12/2020; Chỉ thị số 14/CT-BCA-V01, ngày 02/12/2020 của Bộ trưởng Bộ Công an về nhiệm vụ công tác công an năm 2021.
Hai là, tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cho các đối tượng là: (1) cán bộ, giảng viên, học viên, công nhân viên Học viện; (2) cán bộ, học sinh, sinh viên và Nhân dân trên địa bàn Học viện đóng quân và các tỉnh lân cận thành phố Hà Nội khi dịch bệnh được khống chế. Đồng thời đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền về Ngày Pháp luật trên website Học viện, trên bảng tin điện tử và qua pa-nô, áp phích, loa truyền thanh trong khuôn viên Học viện về những nội dung chủ đề, khẩu hiệu thiết thực hưởng ứng Ngày Pháp luật nước CHXHCN Việt Nam.
Ba là, tổ chức lễ mít-tinh hưởng ứng Ngày Pháp luật nước CHXHCN Việt Nam trong Học viện và tổ chức tọa đàm khoa học với chủ đề “Đổi mới phương pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, giảng viên Học viện Chính trị CAND trong tình hình hiện nay”. Nhằm nâng cao kiến thức pháp luật, kỹ năng phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội ngũ cán bộ, giảng viên Học viện.
Bốn là, tổ chức Cuộc thi viết “Tìm hiểu pháp luật trong Học viện Chính trị Công an nhân dân” năm 2021 với chủ đề: “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân và vai trò của lực lượng Công an nhân dân trong dựng xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa”.
Năm là, nâng cao chất lượng giảng dạy các môn pháp luật đối với các hệ đào tạo của Học viện, tiếp tục hoàn hiện Đề án mở mã ngành đào tạo Thạc sĩ chuyên ngành Lý luận và lịch sử Nhà nước và pháp luật góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ Công an nhân dân, nhất là đội ngũ lãnh đạo, chỉ huy vừa hồng vừa chuyên, vững về chính trị, am hiểu về pháp luật, giỏi về nghiệp vụ.
Sáu là, chú trọng đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa, huy động nguồn lực trong xã hội tham gia vào công tác phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung, hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam nói riêng; phát huy vai trò của Học viện là trung tâm nghiên cứu lý luận chính trị đầu ngành của lực lượng Công an nhân dân. Thực hiện tốt công tác sơ kết, tổng kết việc tổ chức Ngày Pháp luật để từ đó lan tỏa, nhân rộng những mô hình điểm, cách làm hay; đồng thời khen thưởng, tôn vinh các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và công tác pháp chế trong Học viện.
Lê Tùng Hưng