Đã bước sang năm thứ ba, kể từ khi Nga tiến hành “Chiến dịch quân sự đặc biệt” đối với Ukraine (24.02.2022), tình hình chiến sự vẫn diễn ra vô cùng khốc liệt và có nguy cơ dẫn đến chiến tranh hạt nhân và lan rộng thành Chiến tranh thế giới thứ ba. Trong Thông điệp liên bang, Tổng thống Nga cáo buộc, phương Tây đang cố gắng biến xung đột địa phương thành xung đột toàn cầu và sẽ sử dụng bất cứ ai - những kẻ khủng bố, Đức quốc xã, ngay cả quỷ dữ - để chống lại Nga. Do đó, “Nga sẽ phản ứng theo cách thích hợp”.

1. Ca ngợi những người lính Nga chân chính chiến đấu, hy sinh vì một dân tộc Nga vĩ đại

Trong Thông điệp Liên bang, Tổng thống Nga cho biết, ông thường xuyên gặp gỡ những người tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt, trong đó có cả các quân nhân chuyên nghiệp và tình nguyện viên, cũng như những người thuộc các ngành nghề dân sự được điều động đi nghĩa vụ quân sự. Tất cả đều cầm vũ khí và đứng lên bảo vệ Tổ quốc. Ông nói: Tôi nhìn những con người dũng cảm này, đôi khi là những chàng trai rất trẻ, và nói không hề phóng đại: trái tim tôi tràn ngập niềm tự hào về người dân chúng ta, đất nước chúng ta và những con người này nói riêng. Những người như vậy chắc chắn sẽ không lùi bước, không làm bạn thất vọng và sẽ không phản bội bạn. Họ phải nắm giữ các vị trí lãnh đạo cả trong hệ thống giáo dục và bồi dưỡng thanh thiếu niên, cũng như trong các tổ chức, các doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư nhân, các cơ quan quản lý nhà nước và thành phố. Họ phải đứng đầu các khu vực, doanh nghiệp cũng như các dự án lớn của quốc gia. Vài người trong số những anh hùng và những người yêu nước chân chính như vậy đôi khi khá khiêm tốn và dè dặt trong cuộc sống hằng ngày. Họ không khoe khoang chiến tích hay “ăn to nói lớn”. Nhưng vào những thời điểm then chốt của lịch sử, chính những người như vậy đã xuất hiện và gánh vác trách nhiệm. Chúng ta có thể giao phó tương lai của nước Nga cho những con người biết nghĩ đến đất nước và lo cho số phận đất nước như vậy. Từ “tinh hoa” phần lớn đã mất uy tín. Những người không có công lao gì cho xã hội, tự coi mình ở một đẳng cấp với những quyền lợi và đặc quyền, đặc biệt là những người đã lợi dụng mọi loại quy trình kinh tế trong những năm 1990 để vơ cho đầy túi, họ chắc chắn không phải là tầng lớp tinh hoa. Tôi nhắc lại, tầng lớp tinh hoa đích thực là những người phục vụ nước Nga, những người lao động và chiến sĩ, những người đáng tin cậy đã dùng hành động để chứng tỏ lòng trung thành với nước Nga. Nói cách khác, đó là những người có phẩm giá.

2. Ban hành những chính sách mới phục vụ cho “Chiến dịch quân sự đặc biệt” cũng như phát triển kinh tế, xã hội của Nga

Trong Thông điệp, Putin công bố một quyết định mới mà ông cho là quan trọng: Bắt đầu từ ngày 01.3.2024, các cựu chiến binh của chiến dịch quân sự đặc biệt, cũng như các binh sĩ và sĩ quan hiện đang chiến đấu, sẽ có thể đăng ký tham gia đợt đào tạo đầu tiên của chương trình huấn luyện nhân sự đặc biệt. Ông gọi đây là “Thời đại anh hùng”. Ông nói: Thú thực, ý tưởng này nảy sinh khi tôi gặp những sinh viên tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt ở St. Petersburg. Chương trình này sẽ được xây dựng theo tiêu chuẩn của các dự án tốt nhất của chúng ta, có tên là Trường Hành chính công cấp cao, hay còn gọi là “trường của các thống đốc”, ngoài ra còn có cuộc thi “Các nhà lãnh đạo Nga”, ông nói.

Putin tuyên bố, những người tốt nghiệp các khóa đào tạo này có khả năng giữ vị trí cao trong nhiều lĩnh vực, thậm chí trở thành bộ trưởng hay người đứng đầu khu vực. Theo đó, quân nhân tại ngũ và cựu chiến binh có trình độ học vấn đại học và kinh nghiệm quản lý, bất kể cấp bậc và chức vụ, đều có thể đăng ký tham gia chương trình. Với Putin, điều quan trọng là họ phải thể hiện những phẩm chất tốt nhất của mình và cho thấy họ biết cách lãnh đạo đồng đội. Khóa đào tạo sẽ bắt đầu trong những tháng tới. Nhóm tham gia đầu tiên sẽ được cố vấn bởi các quan chức cấp cao từ Chính phủ, Văn phòng Tổng thống, các bộ, ngành liên bang, người đứng đầu khu vực và lãnh đạo các công ty lớn nhất của đất nước.

Trong Thông điệp, Tổng thống nhấn mạnh, tương lai Nga sẽ mở rộng các chương trình đào tạo nhân sự như vậy, triển khai các khóa học quản lý tại Học viện Kinh tế Quốc dân và Hành chính công. Và vì thế, cần phải nâng cao vị thế của học viện ở cấp lập pháp. Ngoài ra, các cựu chiến binh và những người tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt cũng sẽ được ưu tiên tham gia chương trình giáo dục đại học về các chuyên ngành dân sự tại các trường đại học hàng đầu của Nga.
Tổng thống yêu cầu, Bộ Quốc phòng và tất cả các chỉ huy đơn vị ủng hộ nguyện vọng của các binh sĩ và sĩ quan được tham gia chương trình đào tạo nhân sự mới, tạo cơ hội cho họ đăng ký và trực tiếp tham gia lớp học. Theo ông, những người tham gia chiến dịch quân sự đặc biệt, kể cả binh nhì, trung sĩ đến sĩ quan chiến đấu – chính là trụ cột trong lực lượng vũ trang của Nga. Và những người có ý định tiếp tục sự nghiệp quân sự sẽ được ưu tiên thăng cấp, nhận vào các khóa đào tạo chỉ huy, các trường dạy nghề và học viện quân sự.

Mặc dù là quốc gia rộng lớn nhất thế giới chiếm tới 1/9 diện tích toàn cầu, nhưng Nga lại nổi tiếng vì có mùa đông lạnh buốt. Trong mùa đông, hầu hết các khu vực nhiệt độ đều giảm xuống dưới -18°C và Nga chỉ có 02 cảng nước ấm là Novorossiysk nằm ở khu vực Biển Đen và Cảng Murmansk không băng nằm giữa một vùng Bắc Băng Dương đầy băng tuyết. Nhằm khắc phục những hạn chế về điều kiện tự nhiên của Nga trong điều kiện xung đột quân sự giữa Nga với Ukraine và các nước phương Tây chưa nhìn ra hồi kết, Nga chủ trương phát triển hệ thống giao thông vận tải tuyến đường biển phía Bắc bằng tàu hạt nhân phá băng. Năm 2023, hơn 36 triệu tấn hàng hóa đã được vận chuyển qua đây và ông cũng không quên lưu ý, con số này cao gấp 5 lần con số kỷ lục thời Liên Xô. Đồng thời, trong Thông điệp, Tổng thống cho biết, năm 2023, tàu phá băng nghiên cứu khoa học có tên Severny Polyus (Bắc Cực) đã được hạ thủy. Đầu năm 2024, nhà máy đóng tàu Baltic đã bắt đầu đóng con tàu phá băng hạt nhân mới Leningrad. Và trong năm tới, Nga sẽ đóng một con tàu khác cùng lớp - Stalingrad. Nhà máy đóng tàu Zvezda ở vùng Viễn Đông cũng đang đóng con tàu phá băng thế hệ mới mang tên Lider với công suất gấp đôi so với những con tàu trước đó. Các nhà máy đóng tàu trong nước sẽ nâng cấp phần lớn đội tàu thương mại, bao gồm tàu chở dầu, tàu chở khí đốt, tàu container. Đồng thời, Nga cũng sẽ tăng cường năng lực chuyên chở của các tuyến đường sắt từ phía Bắc xuống phía Nam để tận dụng tốt hơn các cảng ở biển Azov và Biển Đen. Điều này sẽ cho phép các doanh nghiệp Nga hợp lý hóa các hoạt động thương mại của họ trong bối cảnh điều kiện logistics đang thay đổi và nền kinh tế toàn cầu cũng đang thay đổi về căn bản.

3. Nguy cơ về chiến tranh hủy diệt và dư luận quốc tế về Thông điệp Liên bang Nga năm 2024

Theo Hãng tin Reuters, Thông điệp liên bang của ông Putin tập trung vào "chiến dịch quân sự đặc biệt" ở Ukraine, đưa ra phân tích về hình hình quốc tế và cho thấy tầm nhìn của ông về tương lai của Nga sau khi phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt. Trước đây, ông Putin cho biết Nga sẽ ngừng tham gia Hiệp ước Cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới (New START) với Mỹ. Ông nói: “Tôi buộc phải thông báo rằng Nga sẽ ngừng tham gia hiệp ước cắt giảm vũ khí tấn công chiến lược mới”.

Như đã biết, New START được ký kết tại Praha vào năm 2010, có hiệu lực một năm sau đó và được gia hạn thêm 5 năm cho tới năm 2021, khi Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức. Đây là Hiệp ước giàng buộc cuối cùng giữa Mỹ và Nga bảo đảm cho cân bằng động trong một trật tự quốc tế nhiều biến đổi. Mặc dù thế giới không một ngày im tiếng súng, các cuộc xung đột quân sự, chạy đua vũ trang, cũng như cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn vẫn diễn ra hết sức khốc liệt trên nhiều phương diện. Tuy nhiên, nhờ vào Hiệp ước mà trật tự thế giới bảo đảm được trạng thái cân bằng. Hiệp ước giới hạn kho vũ khí hạt nhân của mỗi nước chỉ ở mức 1.550 đầu đạn hạt nhân, 700 quả tên lửa đạn đạo liên lục địa và 800 bệ phóng. Theo các chuyên gia, Nga có kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới với khoảng 5.977 đầu đạn hạt nhân trong khi Mỹ nắm giữ 5.428 đầu đạn. Nga và Mỹ nắm giữ tổng cộng hơn 90% đầu đạn hạt nhân của thế giới, đủ sức hủy diệt nhiều lần toàn bộ Trái đất. Trước đó, Ông Putin thường xuyên đề cập đến nguy cơ chiến tranh hạt nhân và khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân trong các dịp quan trọng. Nhân kỷ niệm Ngày Bảo vệ Tổ quốc, ông tuyên bố Nga đã hiện đại hóa hầu hết lực lượng chiến lược trong "bộ ba hạt nhân" và sắp hoàn tất thử nghiệm một số hệ thống tấn công mới. Trả lời phỏng vấn ngày 13.3.2024 của kênh truyền hình Rossiya-1 và hãng thông tấn RIA, khi được hỏi liệu Nga đã thực sự sẵn sàng cho một cuộc chiến tranh hạt nhân hay chưa, Tổng thống Putin trả lời: “Từ phương diện kỹ thuật quân sự, tất nhiên là chúng tôi sẵn sàng”; và Moskva sẵn sàng sử dụng vũ khí hạt nhân trong trường hợp chủ quyền bị đe dọa, nhấn mạnh điều này đã được nêu rõ trong học thuyết hạt nhân của Nga. Học thuyết hạt nhân của Nga quy định: Nga có thể sử dụng vũ khí hạt nhân nếu bị tấn công nguyên tử hoặc phải đối mặt với một cuộc tấn công bằng vũ khí thông thường đe dọa "sự tồn vong" của nhà nước Nga. Tổng thống Putin là người ra quyết định cuối cùng về sử dụng vũ khí hạt nhân, cả với đầu đạn chiến lược và chiến thuật.

Sau bài phát biểu Thông điệp Liên bang của Tổng thống Nga Putin, theo hãng tin TASS, cuộc thăm dò được Trung tâm Nghiên cứu Dư luận toàn Nga (VCIOM) thực hiện với 1.600 người Nga trưởng thành vào ngày 01.3.2024 và kết quả cho thấy: “Trong số những người theo dõi bài phát biểu, 85% nói rằng Putin có kế hoạch hành động và chiến lược rõ ràng cho sự phát triển đất nước trong vài năm tới. 10% cho rằng Tổng thống không có chiến lược hay kế hoạch nào”. Cũng theo kết quả thăm dò, phần lớn những người được khảo sát (86%) cho rằng, Tổng thống Putin có thể thực hiện một phần hoặc toàn bộ kế hoạch được ông đề ra. Một nửa trong số những người này hoàn toàn chắc chắn rằng Tổng thống sẽ thực hiện được một phần hoặc toàn bộ kế hoạch được ông đề ra. Nhìn chung, những người được thăm dò đều có thái độ tích cực đối với bài phát biểu. Cảm xúc của họ bao gồm tin tưởng (36%), hy vọng (35%), cảm giác an toàn (33%), tôn trọng (32%) và tự hào (29%), VCIOM cho biết trong một tuyên bố.

Lời kết

Trong Thông điệp Liên bang năm 2024, Tổng thống Nga một lần nữa khẳng định: Độc lập, tự chủ và chủ quyền phải được chứng minh và khẳng định mỗi ngày. Chúng ta phải chịu trách nhiệm cho hiện tại và tương lai của nước Nga, điều không ai có thể làm thay chúng ta. Ông nhấn mạnh: Đây là Tổ quốc của chúng ta, Tổ quốc của tổ tiên chúng ta, không ai cần và có thể trân trọng đất nước như cách chúng ta đang làm – trừ phi đó là con cháu chúng ta, những người sẽ kế thừa một đất nước hùng mạnh và thịnh vượng từ tay chúng ta. Có lẽ đó cũng là chân lý, niềm tin là sức mạnh và trách nhiệm của mỗi công dân mà mọi dân tộc trên thế giới đều khát khao hướng đến.

Đình Thiện – Hoàng Thuý