Sáng sớm ngày 13.6.2025 vừa qua, đồng loạt các hãng tin lớn đưa tin và được Israel xác nhận, quân đội Israel đã bất ngờ tiến hành chiến dịch mang tên "Rising Lion - Sư tử trỗi dậy”, tiến công vào Tổng hành dinh của Iran và nhiều căn cứ quân sự, cơ sở hạt nhân trọng yếu - Nantanz khiến Tổng tham mưu trưởng quân đội nước này cùng hàng loạt các tướng lĩnh cao cấp thiệt mạng. Để có được sự chính xác đến như vậy là nhờ vào lực lượng tình báo chiến lược nói chung và hạt nhân của lực lượng quân sự nước này - Mossad nói riêng. Trang thông tin điện tử Học viện Chính trị Công an nhân dân trân trọng gửi đến độc giả chùm bài viết có liên quan đến tổ chức Tình báo Mossad và Chiến dịch “Sư tử trỗi dậy” của Israel.
Lực lượng đặc nhiệm chống khủng bố của Mossad. Ảnh: Daily Sabah.
Kỳ 1: Quá trình hình thành, sứ mạng, cơ cấu tổ chức và phương thức thực hiện của Mossad
1. Quá trình hình thành và sứ mạng của Mossad
Theo Global Security, Với trí thông minh thiên bẩm của người Do Thái, ngoài quân đội mạnh, trang bị nhiều khí tài quân sự hiện đại cùng sự trợ giúp đắc lực của Mỹ, Israel còn sở hữu lực lượng tình báo Mossad nổi tiếng với những chiến dịch bí mật, giúp họ duy trì ưu thế trước các nước Arab kình địch cũng như chặn đứng nhiều âm mưu đe dọa tới an ninh quốc gia của Israel.
Tiền thân của Mossad có từ đầu thế kỷ XX nằm trong Haganah - một tổ chức bán vũ trang bí mật của người Do Thái trong vùng đất ủy nhiệm của Anh tại Palestine từ 1920 tới 1948, sau này trở thành hạt nhân của Lực lượng Quốc phòng Israel. Haganah là tổ chức tự thân của người Israel được lập ra nhằm bảo vệ người Do Thái và Tín ngưỡng của họ trước người Arab. Ngày 13.12.1949, cơ quan này được thành lập với tên gọi ban đầu là “Viện Điều phối Trung ương” theo đề xuất của cố Thủ tướng Israel David Ben-Gurion với mục đích điều phối hoạt động và tăng cường hợp tác giữa 2 cơ quan - tình báo quân sự (Aman) với lực lượng nội an (Shin Bet). Tháng 01.4.1951, Mossad được tái tổ chức, trở thành cơ quan tình báo độc lập, theo đó, Giám đốc Mossad nhận chỉ thị và báo cáo trực tiếp với Thủ tướng Israel. Mossad có đầy đủ là HaMossad leModiʿin uleTafkidim Meyuḥadim (Cơ quan Tình báo và Đặc nhiệm) – đơn vị tình báo đặc biệt, một trong các tổ chức chính trong Cộng đồng Tình báo Israel cùng với tình báo quân sự và lực lượng nội an.
Mossad có nhiệm vụ thu thập tình báo, thực hiện các nhiệm vụ bí mật, chống khủng bố bảo vệ lợi ích của Israel trên toàn cầu. Cơ quan tình báo này được báo giới mô tả như là một nhà nước ngầm bởi không có luật quy định lý do, mục đích, vai trò, nhiệm vụ, quyền hạn hay ngân sách của Mossad. Đồng thời, tổ chức và quyền lực của Mossad cũng không bị giới hạn bởi Hiến pháp Israel. Các hoạt động của cơ quan này luôn được giữ bí mật hoàn toàn, trừ khi bại lộ hoặc Jezusalem muốn gửi thông điệp răn đe tới các đối thủ. Cục trưởng Mossad trực tiếp lãnh đạo Mossad và chỉ chịu trách nhiệm trước Thủ tướng. Trụ sở chính của Mossad đặt tại Tel Aviv và Danh tính Cục trưởng trước đây được xếp vào diện bí mật quốc gia của Israel và không được công bố rộng rãi. Tuy nhiên, sau 47 năm duy trì liên tục, vào tháng 3.1996, truyền thống này chấm dứt khi Chính phủ Israel công khai tuyên bố việc bổ nhiệm tướng Danny Yatom vào chức vụ này.
Mặc dù không được công bố chính thức, tuy nhiên giới thạo tin nước ngoài cho rằng ước tính Mossad có ngân sách mỗi năm khoảng hơn mười tỷ shekels (~ gần 3 tỷ đô la Mỹ) và có khoảng 7,000 nhân viên trực tiếp. Đây là cơ quan gián điệp lớn thứ hai ở phương Tây, sau Cơ quan Tình báo Trung ương Hoa Kỳ (CIA).
2. Về cơ cấu tổ chức của Mossad
Theo giới thạo tin, cơ cấu tổ chức của Mossad được chia thành 8 cục, trong đó một số tổ chức hiện vẫn được hoàn toàn giữ kín.
(1) Đơn vị lớn nhất là Cục Thu thập (Tsomet), với mạng lưới điệp viên dày đặc mang vỏ bọc nhân viên ngoại giao, doanh nhân, nhà báo và có cả thường dân, có trách nhiệm tuyển dụng và điều hành các điệp viên (katsas) tại nước ngoài nhằm thu thập tin tức, thực hiện các chiến dịch phá hoại ở ngoài nước. Theo hãng tin TASS, tiêu chuẩn để được lựa chọn vào Tsomet, ứng viên phải là người Do Thái, thành thạo nhiều ngôn ngữ (tiếng Anh, Ả rập hoặc ngôn ngữ châu Âu) và trải qua quá trình huấn luyện khắc nghiệt kéo dài từ 2-3 năm, bao gồm các kỹ năng theo dõi, chiến đấu tay không và sử dụng công nghệ gián điệp. Holly Dagres, chuyên gia tại Viện Washington, nhận xét: “Mossad rèn luyện những bộ óc xuất sắc thành cỗ máy tình báo, hoạt động độc lập trong môi trường đầy nguy hiểm. Tsomet được chia thành nhiều ban phụ trách từng khu vực địa lý khác nhau. Kể từ năm 2000, Mossad liên tục tiến hành chiến dịch quảng cáo tuyển chuyên viên thu thập tin tình báo cho đơn vị này.
(2) Cục Hành động đặc biệt (Caesarea) phụ trách các chiến dịch thủ tiêu, ám sát và phá hoại. Kidon - “lưỡi lê” trong tiếng Do Thái, là đơn vị tinh nhuệ nhất của Caesarea, chuyên thực hiện các nhiệm vụ nhạy cảm như thủ tiêu, ám sát, phá hủy cơ sở hạ tầng, trả thù. Trong cuốn "Rise and Kill First", Ronen Bergman cho biết, Kidon đã thực hiện ít nhất 2.700 điệp vụ đặc biệt kể từ sau Thế chiến II (nhiều hơn tất cả so với các cơ quan tình báo phương Tây khác).
(3) Cục Liên lạc và Hoạt động Chính trị có nhiệm vụ phối hợp với các cơ quan tình báo đồng minh như CIA (Mỹ) hay Cục MI6 (Anh), để chia sẻ thông tin và thực hiện các chiến dịch chung. Mossad duy trì quan hệ chặt chẽ với các nước phương Tây; không hợp tác với các quốc gia không có quan hệ ngoại giao chính thức với Israel.
(4) Cục Tình báo Mạng (hợp tác với Đơn vị 8200) chuyên về chiến tranh mạng và thu thập thông tin tình báo tín hiệu (SIGINT). Đơn vị này đã đóng vai trò quan trọng trong các chiến dịch tấn công mạng Stuxnet vào cơ sở nhân Iran năm 2010.
(5) Cục Hành động Tâm lý (LAP) chịu trách nhiệm về chiến tranh tâm lý, tuyên truyền, và thao túng thông tin ảnh để Cục dư luận hoặc làm suy yếu đối thủ. Ngoài ra còn có Metsada chuyên về hoạt động bán du kích như nền tảng cơ sở hợp tác hoặc hỗ trợ năng lượng đồng minh trong khu vực. Metsada thường hoạt động ở những khu vực bất ổn như Li Băng hay Syria.
3. Phương thức hoạt động nghiệp vụ của Mossad
Tuyển chọn kỹ càng, tuân thủ nghiêm nguyên tắc “cự ly, đơn tuyến”: Để xây dựng bộ máy được tinh sảo và bảo đảm an toàn tối đa, các sát thủ chuyên nghiệp của Mossad được tuyển chọn từ đội ngũ binh lính tinh nhuệ và thực hiện nghiêm ngặt nguyên tắc cự ly, đơn tuyến. Họ không biết gì về tên, họ của nhau cũng như các đơn vị khác của Mossad.
Thực hiện “Chui sâu, leo cao” vào bộ máy chính quyền và mạng lưới tình báo của đối phương: Do tính cố kết cộng đồng cao, trong nhiều điệp vụ, không hiếm khi có những tình nguyện viên từ cộng đồng Do Thái định cư ở đất nước mục tiêu giúp đỡ cho Mossad bằng những việc sơ đẳng như chuyển máy điện thoại di động hoặc thuê nhà giúp điệp viên mà không cần biết những chi tiết khác của chiến dịch. Họ hoạt động trên đất nước của đối thủ thường không công khai, một số chui sâu, leo cao vào được tổng hành dinh của kẻ thù khiến nhiều quốc gia “giật mình, khiếp sợ”. Chẳng hạn, trong Chiến tranh sáu ngày với Liên minh Arab của thập niên 1960, điệp viên Eli Cohen là một ví dụ điển hình khi được cài vào và trở thành quan chức cấp cao Syria - nhân vật số 3 trong danh sách ứng viên Tổng thống Syria, nhưng sau đó bị lộ tẩy và tử hình. Tuy nhiên, Cohen đã kịp khai thác những thông tin tối quan trọng giúp Israel giành chiến thắng quyết định và chiếm được cao nguyên Golan.
“Nghiên cứu chi tiết mục tiêu để có phương thức sử dụng phù hợp”: Mục tiêu tình báo luôn được Mossad nghiên cứu hết sức chi tiết, tỉ mỉ. Chẳng hạn, đối tượng làm gì hàng ngày, có thói quen và tật xấu nào, thường đi xe gì, thân cận quanh đối tượng có những ai… để dễ dàng tiếp cận. Các biện pháp được sử dụng của Mossad thường gây bất ngờ mà mục tiêu thường không ngờ tới. Chẳng hạn, những tuýp thuốc đánh răng và thỏi chocolate có chất độc, máy điện thoại di động phát nổ, đánh tráo động cơ hạt nhân, đến sử dụng “mỹ nhân kế” tuyển dụng nhân tình cho đối tượng… Đồng thời, tính ích kỷ trong hoạt động nghiệp vụ của Mossad được các điệp viên coi như một trong những phẩm chất tốt đẹp. Không ít “nhân chứng tình cờ” bị thủ tiêu trong những tình huống điệp viên gặp nguy hiểm. Bởi, đối với bất kỳ đặc vụ nào thì để lộ, lọt tung tích, thông tin ra ngoài xã hội cũng dẫn đến thất bại và trả giá đắt.
Mossad thực hiện các phương thức hoạt động tinh vi, “kết hợp tình báo con người với tình báo vô tuyến điện”, sử dụng công nghệ tiên tiến, mạng lưới lan rộng khắp nơi và chiến thuật tâm lý để thu thập thông tin và tiến hành các điệp vụ. Hoạt động của Mossad thường được tiến hành trong bí mật tuyệt đối, với nguyên tắc “ném đá giấu tay”, “lai vô ảnh khứ vô tung”, tránh để lại dấu vết.
“Thủ tiêu, ám sát”, loại bỏ các nhân vật quan trọng cũng là hoạt động đặc trưng với Kidon dẫn đầu của tổ chức Tình báo Israel - Mossad. Theo BBC News, các vụ nổi tiếng bao gồm bắt cóc Adolf Eichmann năm 1960, loại bỏ Yahya Ayyash của Hamas năm 1996 bằng điện thoại chứa thuốc nổ và Mohsen Fakhrizadeh năm 2020 bằng vũ khí điều khiển từ xa.
Phá hoại cơ sở hạ tầng đối thủ: Vụ Stuxnet năm 2010, phối hợp với CIA, đã phá hủy hàng nghìn máy ly tâm tại Natanz, làm chậm chương trình hạt nhân Iran. Gần đây, Mossad sử dụng máy bay không người lái (UAV) chứa chất nổ để vô hiệu hóa hệ thống phòng không Iran trong Chiến dịch “Sư tử trỗi dậy” vào ngày 13.6.2025 vừa qua là những ví dụ điển hình.
Sử dụng “chiến tranh tâm lý” để làm rối loạn, gây nghi ngờ nội bộ và làm suy yếu đối thủ. Trong Chiến dịch “Sư tử trỗi dậy” tấn công bất ngờ Iran, Mossad gửi thư, điện thoại cảnh báo đến quan chức Iran, tạo cảm giác bất an, theo Washington Post. Chuyên gia Daniel B.Shapiro nhận xét: “Mossad khiến đối phương cảm thấy không an toàn ngay trong nhà mình”.
Trong gần 80 năm qua, Cơ quan tình báo Mossad của Israel nổi tiếng với hàng loạt chiến dịch bắt cóc và thủ tiêu, ám sát, gieo rắc nỗi kinh hoàng với Chính phủ nhiều quốc gia khu vực Trung Đông khiến nhiều nước trong thế giới Arab lo sợ.
Đình Thiện – Hồng Minh – Quang Mạnh
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tử Quỳnh, Mossad - lực lượng tình báo Israel khiến thế giới Arab kinh hoàng, https://vnexpress.net/mossad-luc-luong-tinh-bao-israel-khien-the-gioi-arab-kinh-hoang-3686554.html
2. Đăng Bẩy, Mossad- lực lượng tình báo “kín tiếng” nhất thế giới, (Theo lenta.ru) https://cand.com.vn/Ho-so-mat/Mossad-luc-luong-tinh-bao-kin-tieng-nhat-the-gioi-i602519/
3. Bí mật đằng sau “cỗ máy tình báo” Mossad của Israel, Theo Washington Pót, TASS, Gazeta, https://dantri.com.vn/the-gioi/bi-mat-dang-sau-co-may-tinh-bao-mossad-cua-israel-20250616114026895.htm
Kỳ 2: Những điệp vụ nổi bật do Mossad tiến hành
Kỳ 3: Chiến dịch “Sư tử trỗi dậy” ngày 13.6.2025, Mossad khiến thế giới Arab chết lặng trong nỗi kinh hoàng