Ở thời kỳ đầu của đổi mới, do những nguyên nhân khách quan, chủ quan, nhất là về nhận thức, một số cán bộ, đảng viên trong Đảng có biểu hiện không đồng tình với đường lối đổi mới, nên cản trở công cuộc đổi mới; một số khác nhận thức chưa đúng về đường lối đổi mới, bị các thế lực thù địch lợi dụng, kích động dẫn tới suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống. Ngay từ Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương giữa nhiệm kỳ, khóa VII, Đảng ta đã cảnh báo bốn nguy cơ, trong đó đã nhấn mạnh đến nguy cơ suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong Đảng, mà biểu hiện rõ nhất, đó là chệch hướng xã hội chủ nghĩa, “diễn biến hòa bình” và quan liêu, tham nhũng. Tổng kết 40 năm đổi mới, Đảng ta nhận định bốn nguy cơ mà Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương giữa nhiệm kỳ khóa VII nêu lên vẫn còn tồn tại, có mặt diễn biến phức tạp, như nguy cơ “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch với những thủ đoạn tinh vi và thâm độc chống phá ta; sự suy thoái về tư tưởng chính trị đã dẫn đến “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ.

Sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trực tiếp liên quan tới sự tồn vong của Đảng và sự an nguy của chế độ. Phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong Đảng là nhằm xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu và củng cố niềm tin của cán bộ, đảng viên, nhân dân đối với Đảng. Đó cũng là nhiệm vụ thường xuyên và đặc biệt quan trọng của Đảng ta.

Thực trạng biểu hiện về suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống

Về tư tưởng chính trị: Một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu niềm tin vào chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; phai nhạt lý tưởng cách mạng; dao động trước những khó khăn, thách thức; không kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Biểu hiện rõ nhất là thờ ơ, né tránh trước các vấn đề chính trị xã hội; không dám đấu tranh bảo vệ quan điểm, đường lối của Đảng; nói và làm trái với nghị quyết, quy định của Đảng.

Về đạo đức, lối sống: Không ít cán bộ, đảng viên chạy theo chủ nghĩa cá nhân, thực dụng, vụ lợi; tham ô, tham nhũng, lợi dụng chức vụ, quyền hạn để mưu lợi cá nhân, vun vén gia đình, phe nhóm. Có người suy thoái nghiêm trọng, vi phạm pháp luật, bị xử lý kỷ luật hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Một số biểu hiện khác như sống buông thả, lười học tập lý luận, ngại rèn luyện, thiếu gương mẫu trong sinh hoạt, công tác, giảm sút ý thức trách nhiệm với tổ chức và nhân dân.

Về tổ chức kỷ luật: Có biểu hiện coi thường nguyên tắc tập trung dân chủ, kỷ cương, kỷ luật Đảng; mất đoàn kết nội bộ, cục bộ địa phương, bè phái, tranh quyền đoạt lợi. Không chấp hành nghiêm quy định về những điều đảng viên không được làm; thiếu ý thức tự phê bình và phê bình; ngại học tập, sinh hoạt chi bộ định kỳ.

Kiến nghị một số giải pháp phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống trong cán bộ, đảng viên hiện nay

 Nhóm giải pháp chung:

Một là, cần quán triệt nhận thức thống nhất trong toàn Đảng về tính chất nghiêm trọng của suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống hiện nay có liên quan trực tiếp đến sự tồn vong của Đảng và sự an nguy của chế độ. Từ đó, nâng cao quyết tâm và bản lĩnh chính trị trong toàn Đảng và trong xã hội trong phòng, chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống.

Thực chất của sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống hiện nay là quá trình diễn ra từ bên trong ở một bộ phận cán bộ, đảng viên. Đó là quá trình thay đổi lập trường, quan điểm, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cách mạng sang lập trường, quan điểm, tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của những phần tử thoái hóa, biến chất. Chính V.I. Lênin đã căn dặn những người cộng sản: không ai có thể đánh đổ được chúng ta, trừ chính những sai lầm của chúng ta. Trong khi đó, “nguyên nhân sâu xa, chủ yếu của tình trạng suy thoái ở một bộ phận cán bộ, đảng viên trước hết là do bản thân những cán bộ, đảng viên đó thiếu tu dưỡng, rèn luyện; lập trường tư tưởng không vững vàng, hoang mang, dao động trước những tác động từ bên ngoài; sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, hẹp hòi, bị cám dỗ bởi các lợi ích vật chất, không làm tròn trách nhiệm, bổn phận của mình trước Đảng, trước dân”[1]. Vì vậy, phòng, chống sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, thực chất là phòng ngừa, triệt tiêu nguyên nhân chủ quan chủ yếu (thiếu sự giác ngộ sâu sắc, thiếu rèn luyện, thiếu tu dưỡng thường xuyên), do đó dẫn đến thoái hóa, biến chất của một bộ phận cán bộ, đảng viên và đây là vấn đề có ý nghĩa quyết định.

Hai là, triển khai xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức phải gắn liền với công tác kiểm tra, tổ chức

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, Đảng phải không ngừng đổi mới, tự chỉnh đốn, nâng cao năng lực lãnh đạo, cầm quyền, tiếp tục xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong sạch, vững mạnh. Đây là nhiệm vụ có ý nghĩa quyết định đối với sự tồn tại, phát triển của Đảng. Cần không ngừng củng cố sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của từng tổ chức Đảng; xây dựng tổ chức cơ sở Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh, làm nòng cốt trong hệ thống chính trị và gắn bó mật thiết với nhân dân. Đồng thời, cần tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kỷ luật Đảng; đẩy mạnh tự phê bình và phê bình, kiên quyết xử lý những cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa"; nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác kiểm tra, giám sát để giữ vững kỷ luật, kỷ cương trong Đảng.[2] Bởi vậy, công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và đạo đức thời gian tới phải gắn liền với công tác kiểm tra; bởi vì, công tác kiểm tra “làm cho bộ máy của Đảng trong sạch, vững mạnh”, …đã “dựng lên bức tranh cho cán bộ đảng viên nhìn vào đó để không ai vi phạm” và đây là “khâu giám sát, phòng ngừa, hướng dẫn thực hiện, tăng cường nắm tình hình để “không phải xử lý nhiều cán bộ mới thành công”. “Đặc biệt, nhiệm vụ trọng tâm của ngành kiểm tra không để lọt vào cấp ủy các cấp cán bộ suy thoái, phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, tự diễn biến, tự chuyển hóa”. Song song với công tác kiểm tra, công tác xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng và đạo đức phải gắn liền với công tác tổ chức nhằm “xây dựng đội ngũ cán bộ nói chung, đặc biệt cán bộ cấp chiến lược đủ sức gánh vác trọng trách của Đảng trong giai đoạn mới”[3]. Điều rất đáng nhấn mạnh là, “cần ý thức sâu sắc, chuẩn bị nhân sự không chỉ cho một kỳ đại hội; xa hơn, đó là sự chuẩn bị nhân sự cho tương lai phát triển của tổ chức đảng, sự phát triển của ngành, lĩnh vực, địa phương, cơ quan, đơn vị; rộng hơn, đó là vận mệnh của Đảng, sự tồn vong của chế độ và sự phát triển của đất nước, của dân tộc”[4].

Ba là, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền; kịp thời phát hiện, bồi dưỡng và nhân rộng các điển hình tiên tiến; tuyên truyền, nhân rộng các mô hình, điển hình tiên tiến, gương "Người tốt, việc tốt"; phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa cơ quan làm công tác thi đua - khen thưởng với các cơ quan thông tin, truyền thông trong phát hiện, tuyên truyền các tập thể, cá nhân có thành tích tiêu biểu xuất sắc. Thực hiện tốt công tác sơ kết, tổng kết các phong trào thi đua và công tác khen thưởng để kịp thời biểu dương, tôn vinh các điển hình tiên tiến, đồng thời đúc kết kinh nghiệm, phổ biến, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong cơ quan. Khắc phục tình trạng cả nể, bệnh thành tích trong khen thưởng; thực hiện xét, đề nghị khen thưởng từ cấp cơ sở, bảo đảm chính xác, kịp thời, công bằng, dân chủ, công khai, lấy ý kiến rộng rãi trong cơ quan để nắm bắt thông tin, dư luận trước khi tổng hợp, đề nghị khen thưởng. Chú trọng và quan tâm khen thưởng các cán bộ, đảng viên là người lao động sản xuất trực tiếp, nhân viên cấp dưới đảm bảo điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định và các nhân tố, mô hình mới có nhiều sáng tạo, điển hình ở cấp cơ sở, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn...

Nhóm các giải pháp đối với cán bộ, đảng viên:

Một là, hơn lúc nào hết, với vị thế và trách nhiệm của người dẫn dắt, thuyết phục, giáo dục quần chúng; cán bộ, đảng viên phải chủ động và tích cực lao động, học tập, công tác với tinh thần sáng tạo và ứng dụng tiến bộ khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số nhằm đem lại hiệu quả cao nhất. Chân thành, khiêm tốn; không chạy theo chủ nghĩa thành tích, không bao che, giấu khuyết điểm; phấn đấu, rèn luyện ngày càng hoàn thiện mình.

Hai là, cán bộ, đảng viên phải thẳng thắn, trung thực, bảo vệ chân lý, bảo vệ mục tiêu, lý tưởng xã hội chủ nghĩa, đường lối, quan điểm của Đảng, bảo vệ người tốt; kiên định lập trường cách mạng; luôn cảnh giác trước các âm mưu của các thế lực thù địch, tránh bị kẻ xấu lôi kéo, kích động… trở nên hoang mang, dao động mất phương hướng chính trị; sẵn sàng vì Đảng, vì Tổ quốc mà công khai đấu tranh tư tưởng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

 Ba là, cán bộ, đảng viên phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng; kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân vị kỷ, lối sống thực dụng, chạy theo danh vọng, địa vị, giành giật lợi ích cho bản thân, lạm dụng quyền hạn, chức vụ để chiếm đoạt của công và chiếm dụng của người khác để thu vén cho gia đình, cá nhân..; chia bè kéo cánh, cục bộ, địa phương chủ nghĩa gây mất đoàn kết nội bộ, khi tự phê bình và phê bình phải trên tinh thần xây dựng, tránh “tô hồng” hoặc “bôi đen”;  chống lối sống hưởng thụ, vị kỷ, nói không đi đôi với làm, nói nhiều làm ít, miệng dạy đời nhưng suy nghĩ và hành động thì mang nặng tính tư lợi.

Thứ tư, từ Bộ Chính trị, Ban Bí thư đến cấp ủy các cấp, tổ chức đảng và mỗi cán bộ, đảng viên đều phải xây dựng và thực hiện nghiêm kế hoạch sửa chữa, khắc phục những khuyết điểm đã được chỉ ra qua tự phê bình và phê bình. Mỗi cán bộ, đảng viên từng ngày thực hiện một suy nghĩ tốt, một việc làm tốt, luôn thực hiện “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh./.

Tài liệu tham khảo: